REKLAMY
pomiar przy pomocy laski Jakuba

Jeden z najstarszych i najprostszych przyrządów, który służył zarówno do pomiarów astronomicznych, jak i geodezyjnych.

Najczęściej laska Jakuba używana była przez żeglarzy do pomiaru kąta pomiędzy horyzontem, a jakimś ciałem niebieskim (Słońcem, Księżycem lub gwiazdą).

Służyła do określania kursu statku na podstawie położenia gwiazd.

Przy jej pomocy mierzono również kąty pomiędzy odległymi i niedostępnymi punktami na Ziemi.

Nie wiadomo dokładnie, kiedy laska Jakuba została wynaleziona - niektóre źródła nawiązują do czasów biblijnych. Jak głosi tradycja, nazwa przyrządu nawiązuje do Księgi Rodzaju, gdzie znajdujemy opis przygotowań Jakuba do spotkania z Ezawem "...bo przecież tylko z laską w ręku przeprawiłem się przez Jordan...".

Laska Jakuba znana była w Egipcie, znajdowała się na każdym statku w starożytnym Rzymie, a w średniowieczu znana była już we wszystkich krajach Europy, gdzie uprawiano żeglugę. Wchodziła w standardowe wyposażenie nawigacyjne statków, obok astrolabium i kwadrantu. W 284 roku p.n.e., aleksandryjscy astronomowie Aristillus i Timocharis, po raz pierwszy skatalogowali jaśniejsze gwiazdy, posługując się właśnie laską Jakuba lub podobnym prostym przyrządem.

laska Jakuba na znaczkuLaskę w przedstawionym tutaj kształcie, z zastosowaną skalą kątową na dłuższym ramieniu, wynalazł w XIV wieku żydowski matematyk Levi ben Gerson (1288 - 1344).

REKLAMY

Miała kształt krzyża z przesuwaną poprzeczką. Patrząc wzdłuż laski należało przesuwać poprzeczkę do momentu, aż jej dolny koniec wskazał linię horyzontu, a górny gwiazdę stałą. Miejsce poprzeczki wskazywało na skali wysokość kątową.

Na morze wprowadzona została przez Portugalczyków około 1515 roku, do pomiaru wysokości Gwiazdy Polarnej. W miarę rozszerzania się wiedzy nawigacyjnej, przyrząd dotarł na północ Europy. Wykonywany głównie w Niderlandach, często posiadał dodatkowe skale kątowe. Pomimo że laska dawała odczyt obarczony błędem paralaksy, była pod koniec siedemnastego wieku najdokładniejszym przyrządem morskim do pomiaru wysokości.

Kiedy na początku XVI wieku Magellan wyruszał w swoją ostatnią podróż, Tycho Brahe skonstruował astrolabium, które dla nawigatorów okazało się bardziej przydatne od laski Jakuba. W roku 1731 John Hadley skonstruował oktant, który przyczynił się do całkowitego wycofania z użycia laski Jakuba.

Laska Jakuba miała też pewien udział w poszukiwaniu długości geograficznej. W dziele Gemmy Frisiusa Cosmographia z 1542 roku, znajduje się rysunek przedstawiający pomiar odległości kątowej pomiędzy księżycem a gwiazdą, właśnie za pomocą laski Jakuba 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj