REKLAMY
kompas na kardanie

Obrotowa podpora, która umożliwia obracanie obiektu wokół osi.

Dzisiejsza nazwa, to zawieszenie kardanowe, które obecnie jest używane do montażu kompasów, żyroskopów i tym podobnych.
Nazwa wywodzi się od nazwiska włoskiego matematyka i fizyka Gerolamo Cardano żyjącego w XVI wieku, który szczegółowo opisał konstrukcję zawieszenia.

Urządzenie znane było już w starożytności. Po raz pierwszy zostało opisane w III wieku p.n.e., przez greckiego wynalazcę Filona z Bizancjum w swojej pracy Pneumatica.

REKLAMY

Opisał on kałamarz o ośmiu bokach z otworem w każdym z tych boków, który można było obracać tak, że gdy dowolny bok był akurat na wierzchu, można było zanurzyć pióro i namaczać je atramentem - ale atrament nigdy nie wyciekał przez otwory po drugiej stronie. Dokonano tego poprzez zamontowanie kałamarza na szeregu koncentrycznych metalowych pierścieni, dzięki czemu pozostawał nieruchomy bez względu na to, w którą stronę konstrukcja była obracana.

Tego typu przeguby stosowane były później w starożytnych Chinach. Wynalazca i inżynier mechanik z dynastii Han - Ding Huan, stworzył około 180 roku n.e. kadzidło zawieszone na przegubie kardanowym.
W późniejszych wiekach używano kardanów do zawiasów drzwi i okien, a pewien rzemieślnik podobno podarował kiedyś cesarzowej Wu Zetian (690–705) przenośny piec grzewczy, który również wykorzystywał takie przeguby.

Z chwilą, kiedy nastąpił ogromny rozwój żeglugi, będące na wyposażeniu statków kompasy zawieszano właśnie na kardanach - zobacz ilustrację powyżej.

Współcześnie, po raz pierwszy tego typu zawieszenie wykorzystał niemiecki astronom Johann G.F. Bohnenberger, który zbudował około roku 1810 instrument, służący mu jako przyrząd do zilustrowania bezwładności osi swobodnie wirujących ciał, oraz do zilustrowania ruchu precesyjnego Ziemi.

Zawieszenie opisane po raz pierwszy przez Filona, wykorzystał w roku 1852 podczas konstruowania żyroskopu, francuski fizyk Léon Foucault, aby zademonstrować już ustalony obrót Ziemi.

Efekty żyroskopowe są też podstawą zabawek takich jak jojo, czy diabolo  

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj