REKLAMY
Wolfgang von Kempelen

Austriak urodzony w Bratysławie, filozof, prawnik i doskonały inżynier (1734 - 1804).

W wieku 36 lat skonstruował "maszynę do gry" i wygrywania w szachy - znaną później pod nazwą Automat Kempelena.

Pseudo automat w postaci drewnianej figury, wielkości mniej więcej dorosłego człowieka, ubrany był w tradycyjny turecki strój - bardzo modny w osiemnastowiecznej, zachwyconej orientem Europie.
Turek - automatyczny gracz w szachy KempelenaW prawej ręce Turek trzymał długą fajkę, z której od czasu do czasu wydobywał się dym. Jego lewa ręka pozostawała wolna, by móc przenosić pionki szachowe.

Po raz pierwszy konstruktor i jego dzieło zadziwili publiczność w Bratysławie (wtedy Preszburgu), w roku 1769. Maszyna była następnie demonstrowana wiosną 1770 roku w Wiedniu, w obecności arcyksiężnej Austrii Marii Teresy, a później w wielu krajach Europy.
Wszyscy, którzy spotkali się z Turkiem, byli przerażeni jego skutecznością gry - w sumie, w trzystu udokumentowanych partiach, "automat" poniósł zaledwie sześć porażek.

Wielokrotnie próbowano udowodnić autorowi maszyny oszustwo - bez powodzenia. Na życzenie widzów twórca otwierał wszystkie drzwiczki skrzyni, rozbierał manekina z ubrania, ukazywał jego wnętrze itp. Nie było także możliwości, aby ktoś mógł wejść do jego wnętrza przy pomocy zapadni ukrytej w podłodze. Automat stał na kółkach!

REKLAMY

Pokaz gry odbywał się z reguły w gabinecie konstruktora. Widzowie stali za balustradą - aby nie dotykać szachownicy, Kempelen podchodził do wynalazku, nakręcał tryby i rozpoczynała się gra.
Wśród szachowych przeciwników byli m.in.: Napoleon Bonaparte, oraz B. Franklin; wśród nabranych znalazła się również Francuska Akademia Nauk!

Jak nietrudno się domyśleć, w skrzyni ukryty był mistrz szachowy. Poruszanie się we wnętrzu wymagało od niego niezwykłej zręczności. Podczas otwierania drzwiczek automatu widzowie nie mogli dostrzec nic więcej, niż setki różnych trybów, zegarów itp. Sterowanie ręką nie stanowiło dużego problemu, a cała sztuczka polegała na widzeniu szachownicy "od tyłu". Umożliwiały to magnesy przymocowane na cienkich sznureczkach pod szachownicą. Kiedy szachista podnosił figurę magnes opadał, a kiedy stawiał ją z powrotem na szachownicy inny unosił się i "przyklejał" do deski.

Turek - wnętrze szachistyPo śmierci Kempelena w 1804 roku, automat przechodził z rąk do rąk, a opinia publiczna nadal nie mogła odkryć jego tajemnicy. Trwało to do 1820 roku. W 1826 roku nowy właściciel Johann Nepomuk Maelzel wywiózł automat do Stanów Zjednoczonych.
W roku 1840 maszyna została umieszczona w Muzeum Chińskim w Filadelfii, gdzie czternaście lat później spłonęła.

Ostatecznie tajemnice działania automatu zdemaskował Edgar Allan Poe w rozprawie: Gracz w szachy Maelzela.

Kempelen opublikował wiele prac na temat mechaniki precyzyjnej, a poza tym, w roku 1791 skonstruował drugą w historii "maszynę mówiącą" stanowiącą element maszyny grającej w szachy.
Wynalazł ponoć również maszynę do pisania dla niewidomych 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj