Ciekła kopalina, złożona z mieszaniny naturalnych węglowodorów gazowych, ciekłych i stałych.
Jej inne nazwy to: olej skalny, ropa, albo nafta. Jest oleistą, brunatną lub ciemnożółtą cieczą. Odznacza się silnym, specyficznym zapachem.
Nie miesza się z wodą. Jest palna.
Prawdopodobnie powstała przez przeobrażenie pod wpływem odpowiedniej temperatury i ciśnienia szczątków roślinnych i zwierzęcych nagromadzonych (wraz z drobnymi okruchami mineralnymi) w osadach morskich.
Już 6000 lat temu starożytni Persowie potrafili zagęścić ją przez podgrzanie, tworząc w ten sposób asfalt, którego używano wówczas jako zaprawy do łączenia cegieł - tą technikę wykorzystano przy budowie wieży Babel.
Ciekłą ropę stosowano też jako smar, a także jako... lekarstwo na czyraki i odmrożenia. To jednak nie było wszystko.
Wykorzystywano ją też m.in. do uszczelniania np. kadłubów statków - przykład na takie zastosowanie podaje Biblia, w której sam Noe wysmarował Arkę od wewnątrz smołą by nie przepuszczała wody.
Używano jej również do balsamowania ciał, oświetlenia (już 1000 lat p.n.e. używano jej w kagankach), oraz w czasie wojen (m.in. płonące strzały) - oblężeni wylewali z murów twierdzy palącą się ropę lub smołę wprost na głowy nacierających.
Była wtedy zbierana z powierzchni ziemi w miejscach naturalnego wypływu z warstwy roponośnej lub szczeliny skalnej, albo wydobywano ją z płytkich kopanych zagłębień.
Przez wieki wykorzystanie ropy nie uległo większym zmianom, aż do momentu, kiedy około 1000 roku Arabowie opanowali sztukę destylacji. Pierwsza opis rafinacji oleju skalnego pochodzi z IX wieku, jego autorem jest perski lekarz i chemik Abu Bakr Muhammad ibn Zakariya Razi.
Otrzymany produkt nazwał "nafftah", nazwa przywędrowała do Polski przez Turcję, dlatego jako jedni z nielicznych mamy u nas naftę, podczas gdy inni mówią kerosene, paraffine liquide, lub petroleum. Z kolei pierwsze pisane świadectwo wykorzystania ropy sporządził w X wieku jeden z arabskich podróżników. Odnotował on wycieki ropy na powierzchnię ziemi na wybrzeżu Morza Kaspijskiego.
Od XII wieku Arabowie już na masową skalę wytwarzali naftę.
Niestety ich odkrycia przepadły na długie wieki.
Pierwsze wycieki ropy naftowej zostały odkryte w USA w Pensylwanii, Wirginii i okolicach Nowego Jorku, ale aż przez ponad 100 lat była ona traktowana jako substancja szkodliwa, brudząca tylko wodę.
Dopiero w wieku XVIII nastąpiło ponowne zainteresowanie ropą naftową i pojawiły się pomysły jak można wykorzystać produkty jej destylacji. Pionierami związanymi z przemysłem naftowym byli: pochodzący z Kanady Abraham Gesner który jako pierwszy opracował sposób pozyskiwania nafty z węgla, Szkot James Young który opracował proces "wydobywania nafty" z łupków naftowych, oraz Amerykanin Samuel Martin Kier.
Ten ostatni, w 1847 roku, znalazł dla niej zastosowanie - był pierwszą osobą w Stanach Zjednoczonych, która przerabiała ropę naftową na olej lampowy. Historycy nazywają Samuela Kier dziadkiem amerykańskiego przemysłu naftowego. Pod jego kierownictwem powstała też maść, którą dzisiaj można nazwać wazeliną.
Później okazało się, że ropa świetnie zastępuje tłuszcze roślinne i zwierzęce jako smar, z którego chętnie korzystali odkrywcy Dzikiego Zachodu, którzy na swoich wozach wyruszali w poszukiwaniu złota.
Pierwszym, który wydestylował naftę z ropy naftowej i badał jej właściwości już w roku 1837, był Filip Neriusz Walter - polski chemik specjalizujący się w chemii organicznej i chemii produktów naturalnych, twórca polskiego nazewnictwa chemicznego.
W 1846 roku Abraham Gesner wydestylował naftę poprzez ogrzanie węgla w retorcie - otrzymał przejrzystą, rzadką ciecz, którą z kolei użył jako paliwo do lampy. Nowy produkt opatentował pod nazwą kerosene. Rok 1857 przyniósł w USA pierwszą studnię naftową i wybudowaną obok niej rafinerię w Oil Springs w Ontario.
Pierwszy szyb naftowy, był bardzo prymitywną drewnianą konstrukcją, z wiertłem napędzanym maszyną parową. Wiercenia bardzo utrudniały dopływ wody i osuwający się grunt do wnętrza odwiertu. Dopiero kiedy wbito w ziemię metalową rurę długości 12 metrów i w jej wnętrzu rozpoczęto wiercenia, udało się wwiercić na głębokość 27 metrów gdzie natrafiono na pokład ropy. By ją wydobywać należało zamontować pompę, która dziennie wydobywała od 10 do 25 baryłek.
W 1853 roku Ignacy Łukaszewicz zaprojektował lampę naftową zasilaną naftą, wydestylowaną z ropy naftowej. Pierwszym miejscem, w którym zastosowano nowy typ lampy, była apteka Mikolascha w której Łukasiewicz pracował. 31 lipca tego samego roku w lwowskim Szpitalu Głównym odbyła się pierwsza nocna operacja przy świetle lamp naftowych.
Również w tym samym roku, 2 grudnia, Łukasiewicz i Zeh zgłosili wniosek o patent w austriackim Urzędzie Patentowym. Rok później Łukasiewicz doprowadził do otwarcia pierwszej w Europie kopalni ropy naftowej w Bóbrce koło Krosna, a w 1856 roku otworzył z kolei pierwszą destylarnię Europy. Można więc śmiało powiedzieć, że Polska pokazała Europie jak wykorzystać tą najcenniejszą substancję świata.
Pierwszy rurociąg został zbudowany w roku 1865. Zanim do tego doszło, transport ropy do rafinerii odbywał się na wozach i barkach wodnych w drewnianych beczkach. Miał 8 kilometrów długości i łączył rafinerię ze stacją załadunkową kolei.
Kolejny rurociąg miał już 97 kilometrów długości i dziennie transportował 5000 baryłek ropy z pola naftowego do Pittsburgha.
Przed I wojną światową wydobycie ropy osiągnęło 54 mln ton, a przed II wojną światową - ponad 300 mln ton. Po II wojnie światowej dynamiczny rozwój motoryzacji, lotnictwa, wykorzystanie w coraz szerszym zakresie ropy naftowej w energetyce (paliwo ekologicznie czystsze niż węgiel) i przemyśle chemicznym, wpłynęły na intensyfikację poszukiwań i gwałtowny wzrost jej wydobycia - w 2013 roku dzienne wydobycie ropy wyniosło około 86 milionów baryłek (baryłka = około 159 litrów).
Dzisiaj ropa naftowa jest podstawowym surowcem przemysłu petrochemicznego stosowanym do otrzymywania m.in. benzyny, nafty, olejów, parafiny, smarów, asfaltów, mazutów, wazelin i wielu materiałów syntetycznych 
