REKLAMY
tokarka z połowy XX wieku

Przeznaczona głównie do toczenia przedmiotów o kształcie brył obrotowych, jak wałki, tuleje, pierścienie itp ,obrabiarka skrawająca.

W urządzeniu przedmiot obrabiany obraca się wokół swojej osi, natomiast narzędzie (nóż tokarski) przesuwa wzdłuż lub w poprzek przedmiotu obrabianego.

Najstarsze tokarki stosowane były w Egipcie już w epoce brązu.

Były to tokarki sznurowe o ruchu posuwisto-zwrotnym, a ich siłę napędową stanowił człowiek, ciągnący na przemian za jeden lub drugi koniec sznura nawiniętego na wał zamocowany obrotowo na dwóch łożyskach.

Na końcu wału mocowano przedmiot, a drugi człowiek trzymał w dłoniach i dociskał do obrabianego przedmiotu narzędzie skrawające.
W połowie II tysiąclecia p.n.e. pojawiła się nowa konstrukcja napędu tokarki, która przetrwała aż do XVI wieku. Był to napęd strunowy, a więc również zastosowano sznur owinięty dookoła wału napędowego, ale z jednej strony był przymocowany do nożnego pedału, a z drugiej strony do jakiegoś elementu sprężystego (mogło to być np. młode drzewko odpowiednio wygięte).

REKLAMY

Gdy człowiek naciskał na pedał - pociągał sznur do dołu, równocześnie powodując obrót wału i napinanie elementu sprężystego; gdy nacisk na pedał malał - element sprężysty pociągał sznur ku górze, obracając jednocześnie wał w przeciwną stronę. Później zamiast drzewka stosowano łuk w kształcie dzisiejszego resora, podwieszony pod sufitem.

Pierwszą taką historycznie udokumentowaną tokarką, była maszyna prawdopodobnie używana w Mykenach już 1200 lat p.n.e. Z pewnością już 700 lat p.n.e. używali tokarek Etruskowie, skąd dotarły one do Egiptu około 200 lat p.n.e.
Około 1500 roku wielki Leonardo da Vinci usprawnił napęd tokarki, stosując napęd linowy i pasowy oraz jednocześnie przekładnie zębate - w ten sposób powstała tokarka o ruchu ciągłym (niepowrotnym).
Pojawienie się koła zamachowego, które pozwala na zmagazynowanie dużej ilości energii, ułatwiło toczenie coraz twardszych materiałów.

tokarka BessonaNowoczesną tokarkę wyposażoną w suport mechaniczny do podtrzymywania noża skonstruował francuski matematyk i mechanik Jacques Besson w roku 1569. W swojej tokarce zastosował również prototyp wrzeciennika - pojawiły się przekładnie służące do zmiany prędkości obrotowej obrabianego przedmiotu.
Jemu również zawdzięczamy pierwsze tokarki, które przeznaczone były do nacinania gwintów zarówno walcowych jak i stożkowych.

W roku 1797 Anglik Henry Maudslay skonstruował tokarkę metalową, w której po raz pierwszy suport mógł być napędzany śrubą pociągową - czyli narzędzie skrawające w sposób wymuszony mogło się przesuwać wzdłuż obrabianego przedmiotu. Dodatkową zaletą tej konstrukcji było zastosowanie suportu krzyżowego, tj. umożliwiającego ruch noża nie tylko wzdłuż, ale również (co prawda tylko z napędem ręcznym) w kierunku prostopadłym. W roku 1810 skonstruował tokarkę, przy pomocy której można było toczyć śruby. Były tak dokładnie wykonane, że były wymienne - to ważny krok w kierunku produkcji masowej.
W roku 1820 skonstruował kolejną obrabiarkę - tokarkę wrzecionową, nadającą się do produkcji seryjnej.
tokarkaSuport z posuwem mechanicznym zarówno wzdłużnym i poprzecznym skonstruował w 1835 roku Anglik Joseph Whitworth.

W roku 1839 J. G. Bodmer w Szwajcarii buduje pierwszą tokarkę karuzelową, do której przedmiot obrabiany mocuje się na poziomym stole - dzięki czemu można obrabiać przedmioty naprawdę ciężkie (nawet ponad 200 ton) oraz duże (średnica ponad 24 metry).
Sześć lat później Amerykanin S. Fitch skonstruował pierwowzór tokarki rewolwerowej, w której suport wyposażony jest w część obrotową (głowicę rewolwerową), do której można jednocześnie zamocować kilka różnych narzędzi. Pozwala to na szybsze wykonanie przedmiotu dzięki wyeliminowaniu przerw niezbędnych na wymianę narzędzia.
Równocześnie z ulepszaniem konstrukcji rozwijano i doskonalono system napędu - od napędu transmisyjnego z koła wodnego, poprzez silnik parowy aż do nowoczesnych tokarek z własnym źródłem napędu - silnikiem elektrycznym.

Zmianie podlegały również materiały jakich używano na narzędzia skrawające. Początkowo z miękkiej stali, w miarę zwiększania się twardości obrabianych przedmiotów pojawiły się najpierw noże ze stali szybkotnącej, a w roku 1925 na ostrza narzędzi po raz pierwszy użyto węglików spiekanych 

Znaki drogowe | Karta rowerowa | Karta rowerowa - to proste | Wiersze miłosne | 1000 pytań | Naj naj naj